کاروند پارسی

شکل (form) اساسا به معنی همگرایی و  همکاری میان اجزاست. همگرایی و همکاری عناصر صوری در یک اثر ادبی در سه سطح قابل بررسی است:

الف) شکل بیرونی: 

کاروند پارسی...

در چند سال اخیر فرصتی دست داد تا هزار بیت وقوعی از دیوانهای وقوعیان و تذکره‌های قرن دهم و پس از آن گردآوری کنم. امیدوارم که بتوانم آنها را به خوانندگان عزیز شعر فارسی تقدیم نمایم. بیتهای وقوعی گرچه خالی از خیال و مجاز و استعاره است، اما جزئیات حالات و رفتارهای عاشق و معشوق را با دقت به تصویر می‌کشد. البته نه تصویر خیالی، بل تصویر زبانی نزدیک به امر واقع. شما می توانید حالت چهرۀ معشوق را در بیت 1، 11،  در ذهن مجسم کنید. 

 

کاروند پارسی...

  دمبدم همچو صبا گرد سرایت گردم تابرون آیی و خاک کف پایت گردم (جواهر العجایب، 968 ق: 137) دشوار است که بتوان قبول کرد در دوران حکومت مذهبی سختگیر شاه طهماسب، زنی عاشق شود در اطراف خانۀ معشوق بگردد و منتظر بیرون آمدنش باشد و چنین بسراید. این بیت حالات مردی عاشق را به ذهن متبادر می کند که مانند سگ اطراف خانۀ معشوق پرسه می‌زند و خود را خوار و خاک وی می کند. اما فخری هروی تذکره نویس قرن10 ( که در هند تذکره‌اش را نوشته) این بیت را به نام دختر غزالی یزدی آورده است؛ این بیت در اوج وقوع سرایی قرن دهم سروده شده، درست زمانی که غزل فارسی آکنده از عشق به معشوقان مذکر و خرد کاروند پارسی...

روز مرگم، هرکه شیون کند از دور و برم دور کنید
همه را مست و خراب از می انگور کنید
مزد غـسـال مرا سيــــر شــرابــــــش بدهيد
...

 این مثنوی محتوای شورانگیزی دارد و مردنی حماسی است. به نام وحشی بافقی شهرت یافته اما در دیوانش نیافتم.  محتوای شعر خیلی جذاب است اما فرم شعر شلختگی دارد. زبان شعر وحشی تر از نام وحشی است و مطلقا به سبک وحشی نمی ماند. زیرا

کاروند پارسی...

مدعای این جستار این است که حذف عناصر جمله از شاخصهای برجسته در سبک سعدی است که سخن وی را در میان شاعران فارسی متفرد و یگانه ساخته است. فرض این مقاله بر این است که یکی از عوامل ایجادی سخن «سهل و ممتنع» در سبک سعدی حذف است. 

منتشر شده در سخن عشق، جشن نامۀ استاد حسن انوری (تهران: سخن، 1395) ص 449-483 

دریافت اصل مقاله

 

 

کاروند پارسی...

نقش ادبی و تاریخی مکتب وقوع را می‌توان اینگونه به پرسش گرفت که: چرا از میان نزدیک به چهارصد شاعر وقوعی قرن دهم با آن دیوانهای مبسوط و زبانِ روان و عواطف رقیق، کسی در تاریخ ادبیات فارسی نام‌آور نشده است؟

به راستی مکتب وقوع شاهکار ندارد؟

کاروند پارسی...

دوره و شماره: دوره 9، شماره 33 (1395)، بهار 1395  

کاروند پارسی...

شاید تصوری که فرهنگ ایرانی و بویژه جامعۀ ایران معاصر از صنفِ شاعران دارند کهن الگوی بازمانده از شخصیت شیدای بی‌قید و ناکام و شکست خوردۀ شاعران قرن دهم باشد. از دید معاصران ما لازمۀ شاعری، نازک‌دلی، شکستگی، سلوک رمانتیک، بی‌قیدی و هنجارگریزی است. در باور عمومی امروز ایرانی، شاعری با علم و عقلانیت سازگاری ندارد. از شخص کامیاب و خوش‌پوشِ منظم و معقول، شاعری نمی‌آید. شاعر اگر ...

کاروند پارسی...

آیا می‌توان یک طرح درس برای شعر صائب نوشت با سه هدف:

• آموزش مهارت در خواندن و فهم شعر صائب (انتقال اطلاعات زبانی، تاریخی، ادبی)
• آموزش تفکر انتقادی دربارۀ صائب و همطرزان وی
• آموزش نگارش خلاق با الگوی سبک و اندیشۀ صائب

برای تحقق این اهداف از فنآوری نوین چه بهره‌ای می‌توان گرفت؟ شما که نسل امروزی‌ترید چه روشها و نکنیکهایی می‌شناسید؟

کاروند پارسی...

در یادداشت پیشین از دوستان خواسته بودم که روشهایی که برای کاربرد ابزارهای آموزشی دیجیتال در درس صائب تبریزی می‌شناسند پیشنهاد کنند. دوستان کاروندنشین، اندر موافقت و مخالفت با این روش در رشتۀ ادبیات فارسی نظرهایی بیان کردند و بعضاً پیشنهادهایی ارائه فرمودند. من در گفتگو با دوستان بیشتر پرسش طرح کردم تا آنجا که حوصله برخی از دوستان تنگ شد و کسی بر من مهمیز زد که «به جای پرسش بهتر است راهکار ارائه دهی». نوشتم سمعاً.  اما چگونه با کمک ابزارهای تکنولوژیک، آموزش شعر صائب را آسان‌تر، سریعتر، جذابتر و مؤثرتر کنیم. در پاسخ به این پرسش چند راهکار عملی در کاروند پارسی...